Uwe Seltmann - Gedichte & Co.

erzgebirgischer Dialekt, erzgebirgische Mundart, erzgebirgische Gedichte, arzgebirgisch
"ArzDeitsch" bei amazon

© 2010-2023

 Uwe Seltmann

Arzgebirgische Geschichten

Dor Kulanner

Dor Kulanner

 

Mei Mutt hot garelang in Crutendorf in Heimarbelt gearbelt. Do hatt se fei viel ze tu. Un a de ganze Familie hot or dorbei geholfen. 

 

Vor allem hot se Kulanner aus Stoff oder Vlies gemacht. Die wurn von ner Stoffroll geschnieten, mit an Stacken un Strieck vorsah und vorpackt.  Bei die aus Stoff wor dos aufwennig uhne End.  Ze arst wurn ihr de Stoffrolln un alles, was se dorzu gebraucht hot, e ham gebracht.  De Kich wor dann ihr Arbeltsraum.  Do stand ne gruße un fei laute Nähmaschine. 

 

Als arschtes worn de Kulanner zugeschnieten. In de Stoffroll kam a Stacken von an Basenstiel nei und de Roll wor zwischen zwee Kichenstiehl gehängt. Dann kunnt mor de Roll schie drehe un de Kulanner zuschneiden. 

Dornoch ging's an de Nähmaschine. Do worn se eigesämt. Un dann uhm doppelt geneht, dos mor an Stacken zum Aufhänge neistecken konnt. 

 

Do hob iech a viel mietgemacht. Die Stacken hatten vier Taal, die zesamm gesteckt warn mussten. Dor Stab, dann e Strieck und hiem un driem a Kugel, in dar dr Strieck befestigt worn is. Dann kam dor Stacken nei in Kulanner.  Un am End wurden se noch in e Folietiet geta. 

 

Mei Vat un iech ham meiner Mutt viel dorbei geholfen. Mei Vat beim Zuschneiden un iech mit de Stacken. Uhne die ging ja nischt aufzehenge. Garn denk iech an die Zeit zerick.

 

© Uwe Seltmann

November 2019

Iech un de Raacherkarzle

Iech un de Raacherkarzle 

 

Heit mecht iech Eich mol von meiner inning Beziehung zu de Raacherkarzeln erzeeln. Denn iech bi mit de Raacherkarzeln gruß geworn. Das fing schie aa, als iech e klaaner Gung war. Meine Leit stammeten aus Crutendorf, dass durch seine Raacherkarzeln beriehmt is. Frieher gobs do mol zwee Firmen, die Raacherkarzeln gemacht ham. 

 

Do war dor Gaacher Karl. Dan gobs schie seit 1897. An dan sen Firmenhaus an dor Annaberger Stros war e grußes Bild mit en Gaacher ze saa. Nochem 2. Weltkrieg ginge die dann in ne Westen, weil de Produktion nimmer su meglich war.

Itze sei se im Odenwald un machen noch Raacherkarzeln noch arzgebirgischer Art.

Of dor Internetseit vun Carl Jäger stieht alles ieber de Firmengeschichte un daren Ursprung in Crutendorf drinne.

In dor Wendezeit hob iech se mol kurz kenne gelarnt, als e Nachfahre vum Carl Jäger mol in de Drogerie Römmler kam, wu iech domols gearbelt hob.

 

Un dann gibs natierlich seit de dressiger Gahr de Freya Graupner, itze Crottendorfer Räucherkerzen GmbH.

Die kenn iech nu besonnersch gut, weil mei Vat dort gearbelt hot. Iech ka miech noch gut an ne Graupner, Max erinnern. Das war dor Gung von dor Freya Graupner. Of dor Cranzler Stroß ham se de Raacherkarzeln gemacht. Un unten an dor Hauptstroß wurn se gelachert un verpackt. In das Lager hot miech mei Vat immer mol mietgenumme. Das war fei e Geruch. 

 

Aber aa im Nachbarort vun Crutendorf warn seit Ende dor zwanzicher Gaar Raacherkarzeln gemacht. Hier war un issis de Familie Huß, die sich darer Kunst verschrien hot. Un is Karzl is fei mittlerweile aa e grußer Medienstar.

 

Aber es gibt noch annere Raacherkarzeln, die im Arzgebirg gemacht warn. Do sei noch de Aecht Bucker Raacherkerzle. Die warn im Laborantendorf Bockau hargestellt.

 

Un wetter driem am Rand des östlichen Arzgebirgs gibs de Raacherkarzeln vun KNOX. Daren Ursprung reicht bis ins 19. Gaarhunnert un noch Thüringen zerick. 

 

Wenn ihr ieber die 5 Raacherkarzel-Firmen mehr erfaarn wullt, guckt Eich mol daren Internetseiten aa.

Do is alles schie erklärt. 

 

Aber Raacherkarzeln warn fei schie paar hunnert Gaar im Arzgebirg gemacht. Schie um 1800 ham de Leit dorham welche gemacht, um was dorzu zu verdiene. Un manchmol warns wiederum Apotheker un Drogisten, die dormiet agefange ham. Aus dan zwee Bereichen sei dann die Firmen entstanden, die itze suzesong is Monopol of de Raacherkarzeln ham. 

 

Un wenn ihr wissen wullt, welche iech nam. Un bei mir qualmts fei is ganze Gaar un net neer zor Weihnachtszeit. Do soch iech Eich, dass iech schie e Lokalpatriot bie un vor allem de Original Crutendarfer nam. Iech bie ja mit die gruß geworn. Aber bei mir gibs Raacherkarzeln vun alle 5 Firmen, ieber die iech grod grschriem hob. Un su duftets noch Original Crottendorfer, Carl Jäger, Huss, Bockauer un Knox bei mir dorham.

 

Eier Uwe Seltmann

© Dezember 2023

Margusch

Margusch

 

Meine Leit hatten ab un zu mol en Vugel. Itze net, was ier denkt. Na, en richting Vugel, dar flieng kunnt.

 

Do hatten se a mol en Wellensittich, dar reden kunnt.

Mei Vat war ze dar Zeit wang senner schwarn Krankit, or hat Tbc un Silikose, dorham. Do hatt r viel Zeit, im sich mit dan Vugel ozegaam. 

 

Un dar wur net ner zaam. Sonnern hot a agefange, ze reden. Su hot or a paar Worte nochgeplappert. Aber ahm net immer, was r reden sollt. 

 

Als mei Vat mol im Spaß ze meiner Mutt "Du alte Margusch" sat, hot das ne Vugel, ich glaab Bubi hieß r, fei gut gefalln. Dos war itze sei Satz. Un su hot or manchmol, ob's nu gepasst hot oder net, "Du alte Margusch" gesaat.

 

Meine Leit ham immer wieder gelacht, wenn se ieber iern Vugel geredt ham. Dar war halt ne klaane Margusch, wie iech manchmol aa.

 

Eier Uwe Seltmann

Mai 2020

 

Vier Kließ

Vier Kließ

 

Letztes Gahr warn mor zim arsten Weihnachtsfeiertoog ze meine Schwiegerleit eigeloden.

Do gobs Kuhnickel, Kließ un Rotkraut. Was Feines. Dos ass iech immer garn.

Do hatt iech nu mei arschte Portion gassen un wur gefrocht, ob iech Nochschloog hoom will. Do gobs nu kaa Frooch. Na immer. Un su gobs nochmol zwee Kließ, aa Kuhnickel un Rotkraut. Dos hob iech mir fei schmecken lassen. 

Als iech dann mit Assen fartig war, frocht miech doch mei Fraa, wie viel Kließ iech de gassen hob. "Na Viere." saat iech do. Mei Fraa wur gar nimmer. "Vier Kließ haste gassen. Dos ka doch net sei. Wenn's dreie gewasen wärn. Aber viere."

Hätt ner noch gefaalt, das se gesaat hett, dass iech ihren Leiten de Haar vum Kopp frass. Aber die hamm dos gar net su schlimm gesaah. Die kenne miech ja.

Un mir hots halt geschmeckt. Neer muss iech itze ab un zu ne Spitz von meiner Fraa ahorng: "Vier Kließ haste de ze Weihnachten gassen. Mor muss sich ja schäme."

Dorbei hob iech nar "gefrassen wie a Siemkeppige Raup".

Eier Uwe Seltmann

© Februar 2020

Uwe Seltmann - Gedichte & Co. 0